Η Mάχη της Κρήτης και η Αντίσταση

Η Mάχη της Κρήτης και η Αντίσταση

Του Γιώργου Καλογεράκη δάσκαλου

Άνθρωποι από τέσσερις διαφορετικούς λαούς, στο κοινό όραμα της Ελευθερίας, δημιούργησαν τον Μάιο του 1941 αυτό που έχει μείνει στην ιστορία μας σαν «έπος της Κρήτης».

Κρητικοί, Νεοζηλανδοί, Αυστραλοί και Άγγλοι, προέταξαν τα στήθη τους εμπόδιο στον ναζισμό για δέκα μέρες, από τις 20 μέχρι τις 30 Μαΐου 1941 στην πιο σκληρή μάχη της ιστορίας. Στα Χανιά, στο Ρέθυμνο και στο Ηράκλειο αντιμετώπισαν έναν εχθρό ο οποίος ερχόταν από τον ουρανό.

Σ’έναν πόλεμο που είχε αρχίσει την 1η Σεπτεμβρίου 1939 με την εισβολή των Γερμανών στην Πολωνία. Είχε προηγηθεί η προσάρτηση της Αυστρίας και της Σλοβακίας. Ακολούθησε η κατάληψη της Νορβηγίας, της Δανίας, της Ολλανδίας, του Βελγίου, του Λουξεμβούργου. Η Γαλλία υπέκυψε κι αυτή στις δυνάμεις του άξονα για να φτάσει ο Απρίλης του 1941 που ο Χίτλερ στράφηκε κατά της Ελλάδας. Τον Μάη του 1941 το μόνο ελεύθερο κομμάτι γης της Ευρώπης ήταν ένα νησί. Η Κρήτη.

…Ως ορμητήριο για την διεξαγωγή του από αέρος πολέμου κατά της Αγγλίας στην Ανατολική Μεσόγειο, πρέπει να προετοιμασθεί η κατάληψη της νήσου Κρήτης. Γι’αυτό πρέπει να ξεκινήσομε από το ότι όλη η ηπειρωτική Ελλάδα, συμπεριλαμβανομένης και της Πελοποννήσου, βρίσκεται στα χέρια των δυνάμεων του Άξονα.

Για την εκτέλεση της διαταγής επιφορτίζω την Ανωτάτη Διοίκηση της Αεροπορίας, η οποία για τον σκοπό αυτό θα χρησιμοποιήσει κυρίως το σώμα των Αλεξιπτωτιστών και τα σώματα της αεροπορίας, που έχουν τοποθετηθεί στον χώρο της Μεσογείου…

Αυτά έλεγε μεταξύ άλλων η διαταγή της 25ης Απριλίου 1941 με την υπογραφή του Αδόλφου Χίτλερ για την επιχείρηση Ερμής. Μοναδικός σκοπός της επιχείρησης η από αέρος με δυνάμεις αλεξιπτωτιστών κατάληψη της Κρήτης.

Οι Κρητικοί στρατιώτες δεν είχαν καταφέρει να επιστρέψουν από το Αλβανικό μέτωπο. Η αποστολή των Γερμανών φαινόταν εύκολη. Ο λαϊκός ποιητής είπε :

Κρήτη κι η Μεραρχία σου αν ήτανε κοντά σου

δε θα πατούσε Γερμανός τ’άγια χώματά σου

Όμως, τι κι αν οι στρατιώτες μας, δεν έδωσαν το παρόν. Ο ξεσηκωμός του λαού ήταν εντυπωσιακός. Άλλοι στίχοι τραγουδιού προτρέπουν :

Στιγμή να μην αφήσομε την Κρήτη να πατήσει

ζάλο και μπότα Γερμανού να τηνε μαγαρίσει

Αλλά έπεσε δυστυχώς η Κρήτη στα χέρια του εχθρού. Όμως το τίμημα ήταν βαρύ. Επίλεκτες γερμανικές στρατιωτικές δυνάμεις βγήκαν εκτός μάχης. Στην διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, και στην συνέχεια των πολεμικών επιχειρήσεων, ποτέ δεν χρησιμοποιήθηκε ξανά το σώμα των αλεξιπτωτιστών.

Μετά την μάχη, στις 2 Ιουνίου 1941, ο Ιούλιος Ρίγκελ, διοικητής της 5ης Ορεινής Μεραρχίας, διάταξε να συγκεντρωθούν όλοι οι Έλληνες αξιωματικοί και οπλίτες με τον οπλισμό τους στο προσωρινό στρατόπεδο στο χωριό του Δήμου Καζαντζάκη Πεζά. Αρκετοί αξιωματικοί και στρατιώτες στο μεταξύ είχαν ντυθεί με πολιτική ενδυμασία. Πράγματι συγκεντρώθηκαν στα Πεζά με τον οπλισμό τους και παραδόθηκαν στους Γερμανούς.

Ένας ένας οι αξιωματικοί και οι οπλίτες διατάχτηκαν να πλησιάζουν την πόρτα της εκκλησίας και άφηνε στο εσωτερικό της τα όπλα του.

Στα Πεζά βρισκόταν και ο Υποστράτηγος Λιναρδάκης που είχε υπογράψει την συνθηκολόγηση με τον Συνταγματάρχη Μπρούνο Μπρώυερ. Ένας Αυστριακός αξιωματικός, διευθυντής του 2ου Γραφείου πληροφοριών, μιλώντας στα Γαλλικά έκανε έναν διάλογο με τον Λιναρδάκη που αξίζει να αναφερθεί.

-Γιατί πολέμησαν οι πολίτες της Κρήτης εναντίον των δυνάμεών μας ενώ αυτό δεν έγινε στην υπόλοιπη Ελλάδα ; ρώτησε ο Αυστριακός.

-Γιατί εμείς οι Κρητικοί είμαστε ένας λαός που στη διάρκεια της ιστορίας μας είχαμε πολλούς εχθρούς. Όλοι αυτοί ήθελαν να μας υποτάξουν, να πάρουν τον τόπο μας. Τούρκοι, Ενετοί, Άραβες, Ρωμαίοι. Και οι Κρητικοί ξέρουν να πολεμούν, απάντησε ο Λιναρδάκης. Άλλωστε, συνέχισε, ο ίδιος ο αρχηγός σας ο Χίτλερ λέει ότι λαός που δεν πολεμά για την ελευθερία του δεν πρέπει να έχει ελευθερία. ( Γ. Κάββος, Γερμανοϊταλική Κατοχή και Αντίσταση Κρήτης, σελ. 28).

Και έμεινε άναυδος ο Αυστριακός. Οι κρατούμενοι αξιωματικοί και οπλίτες που ήταν περίπου 1000 άτομα, οδηγήθηκαν τελικά από το στρατόπεδο των Πεζών στα Χανιά και κλείστηκαν σε περιφραγμένο χώρο στην παραλία των Αγίων Αποστόλων.

Σχεδόν αμέσως με την κατάληψη της Κρήτης άρχισε και το αντάρτικο. Ολιγομελείς ομάδες στην αρχή και κατόπιν περισσότεροι ανέβηκαν στα βουνά και άρχισαν να μάχονται τον εχθρό. Ο Μανόλης Μπαντουβάς με τα αδέρφια του, ο Πετρακογιώργης, ο Αντώνης Γρηγοράκης ή Σατανάς, η Ανεξάρτητη Ομάδα Ανωγείων, η Κρητική Επαναστατική Επιτροπή του Δημοσθένη Ραπτόπουλου, η ΕΟΡ Ρεθύμνου, οι Αντιστασιακές ομάδες στα Χανιά και στο Λασίθι.

Οι Γερμανοί αντιδρούσαν με εκτελέσεις, φυλακίσεις, βασανισμούς. Νόμιζαν ότι μ’αυτόν τον τρόπο θα κάμψουν τους Κρητικούς. Και διάλεγαν τα καλύτερα βλαστάρια και τα έστηναν στο απόσπασμα. Όπως έγινε με τον Παναγιώτη Μπέρκη από το διπλανό χωριό Μεταξοχώρι, έναν γενναίο νεαρό με σπουδές στο Πανεπιστήμιο και λαμπρό μέλλον. Όπως έγινε με τον Λευτέρη Κουρουπάκη από το Χουδέτσι. Όπως με χιλιάδες άλλους.

Στις 26 Απριλίου 1944 όπως είναι γνωστό απήχθη ο Στρατηγός Κράιπε. Μετά από μια περιπετειώδη καταδίωξη των απαγωγέων, στις 15 Μαΐου 1944 κατορθώθηκε η επιβίβασή τους σε σκάφος επιφανείας και η μεταφορά τους τα μεσάνυχτα της ίδιας μέρας στο λιμάνι της Μάσα Ματρούχ. Την επομένη ημέρα 16 Μαΐου ολόκληρος ο συμμαχικός τύπος και τα ραδιόφωνα έπαιζαν το γεγονός. Οι εφημερίδες μάλιστα χρησιμοποίησαν και πολλές φωτογραφίες. Οι Γερμανοί πείθονται ότι ο στρατηγός τους έχει μεταφερθεί στην Μέση Ανατολή. Μέχρι τότε πίστευαν ότι είναι ακόμα στην Κρήτη.

Ο Μπρώυερ πρέπει να αντιδράσει. Έτσι τέλη Μαΐου στέλνει στρατό κατά τμήματα λόχων και γίνεται η κύκλωση στο Μονοδένδρι. Η πρώτη ενέργεια των Γερμανών για αντίποινα μετά την απαγωγή του Κράιπε. Τα χωριά Κυπαρίσσι, Πυργού, Καλού, Γαλένι, Ρουκάνι, Γέννα, Μελιδοχώρι, Δαμάνια, Αρκάδι, Καρκαδιώτισσα, κυκλώνονται, εξερευνούνται και συλλαμβάνονται όλοι οι άντρες που βρίσκονται μέσα στον κλοιό. Οδηγούνται στην Μονή Επανωσήφη και από εκεί στο Χουδέτσι και κλείνονται στο Σχολείο. Με την βοήθεια των Χουδετσανών πολλοί καταφέρνουν να δραπετεύσουν. Οι υπόλοιποι την 1η Ιουνίου οδηγούνται στο Ηράκλειο στον προμαχώνα Μαρτινέγκο. Εκεί έχουν οδηγηθεί και οι Εβραίοι της Κρήτης, (οι περισσότεροι ήταν από τα Χανιά), και Κρητικοί πατριώτες από άλλα μπλόκα. Οι Γερμανοί βάζουν στην σειρά τους κρατούμενους. Ζητούσαν ταυτότητες. Όσες ταυτότητες έγραφαν Σκουλάς ή Ξυλούρης ο ιδιοκτήτης τους πήγαινε στην άκρη. Όταν έφτασε η σειρά του Μιχάλη Σκουλά η Μίχαλου, ζητούν την ταυτότητά του. Ο Μίχαλος τότε ήταν 16 ετών. Το παιδί βλέποντας τους Σκουλάδες και τους Ξυλούρηδες να τοποθετούνται ξεχωριστά λέει ένα άλλο επίθετο. Και δεν πηγαίνει με τους άλλους Σκουλάδες. Έτσι σώζεται. Γιατί οι Σκουλάδες και οι Ξυλούρηδες επιβιβάστηκαν στο λιμάνι του Ηρακλείου σε ένα πλοίο μαζί με τους Εβραίους, τους Ιταλούς και τους άλλους Κρήτες πατριώτες και χάθηκαν.

Το πλοίο που επιβιβάστηκαν οι Κρήτες και οι Εβραίοι ήταν πλοιοκτησίας Στέφανου Παν. Συνοδινού. Αγοράστηκε το 1935 αντί του ποσού των 3800 λιρών Αγγλίας. Ονομάστηκε Τάναϊς από τον πλοιοκτήτη που του άρεσε να ονοματίζει τα καράβια του με ονόματα ποταμών της Ρωσίας. Ο ποταμός λοιπόν Τάναϊς (που βρίσκεται στο εσωτερικό της Ρωσίας), έδωσε το όνομά του στο πλοίο. Με πλοίαρχο το Μιλτιάδη Νικ. Παπαγγελή, την 17η Μαΐου 1941 είχε καταπλεύσει στην Σούδα με φορτίο ξυλείας προερχόμενο από τον Πειραιά. Την 26η Μαΐου εξακολουθούσε να παραμένει αγκυροβολημένο στη Σούδα, όταν τις πρωινές ώρες της ημέρας αυτής βομβαρδίστηκε από γερμανικά αεροπλάνα και βυθίστηκε σε πολύ μικρό βάθος. Στη συνέχεια το πλοίο ανελκύστηκε και επισκευάστηκε από τους γερμανούς και χρησιμοποιείτο για δικές τους μεταφορές με το ίδιο όνομα Τάναϊς.

Σ’αυτό το πλοίο το πρωί της 9ης Ιουνίου 1944 οι Γερμανοί επιβίβασαν τους Εβραίους της Κρήτης (περίπου 300 άτομα) και τους Κρητικούς που είχαν συλλάβει σε μπλόκα (περίπου 250 άτομα). Φόρτωσαν ακόμα και κάμποσους Ιταλούς. Προορισμός του πλοίου ήταν το λιμάνι του Πειραιά. Από τον Πειραιά οι Γερμανοί θα μετέφεραν τους ομήρους στο στρατόπεδο Μαουτχάουζεν. Τελικά το πλοίο βυθίστηκε ανοιχτά της Σαντορίνης και παρέσυρε στον βυθό τις 600 ψυχές που κουβαλούσε. Για την βύθιση του Τάναϊς οι απόψεις είναι διισταμένες. Άλλοι ιστορικοί ισχυρίζονται πως βυθίστηκε από τους ίδιους τους Γερμανούς και άλλοι ότι αυτό έγινε από τους συμμάχους.

Ο Γιάννης Μουρέλλος ισχυρίζεται ότι το πλοίο βούλιαξαν οι ίδιοι οι Γερμανοί. Την ίδια γνώμη έχει και ο Ρεθύμνιος ιστορικός ερευνητής Μάρκος Πολιουδάκης. Ο Μάρκος Πολιουδάκης αναφέρει ότι ο Μπρόγερ, αργότερα όταν δικαζόταν, στην απολογία του είπε ότι συνέλαβαν 300 Εβραίους τους οποίους έβαλαν στα αμπάρια του πλοίου ΤΑΝΑΪΣ μαζί με 200 Κρητικούς. Είπε ακόμη ότι το πλοίο βυθίστηκε αύτανδρο και ότι για την σύλληψη και καταβύθιση των Εβραίων της Κρήτης εκδόθηκε απόφαση στη δίκη της Νυρεμβέργης και αντί του Χίμλερ καταδικάστηκε ο Κρόζενμπεργκ.

Ο Γεώργιος Κάβος πιστεύει κι αυτός ότι το πλοίο Τάναϊς το βούλιαξαν οι ίδιοι οι Γερμανοί και το αναφέρει στο βιβλίο του «Γερμανοϊταλική Κατοχή και Αντίσταση Κρήτης».

Ο Χρήστος Ντούνης στο βιβλίο του «τα ναυάγια στις Ελληνικές Θάλασσες» αναφέρει για πρώτη φορά ότι το Τάναϊς βούλιαξε «…περί ώρα 03.00 και βυθίστηκε από το βρετανικό υποβρύχιο VIVID σε στίγμα 35ο – 40΄ Βόρειο και 25ο – 11΄ Ανατολικό».

Θα χρησιμοποιήσω ένα ανέκδοτο έγγραφο από το αρχείο της ιδιωτικής συλλογής του Ηρακλειώτη κ. Κώστα Μαμαλάκη. Είναι ένα συγκλονιστικό και συνάμα διαφωτιστικό έγγραφο για την τύχη του πλοίου Τάναϊς. Και ανακοινώνεται σήμερα για πρώτη φορά μετά από 61 χρόνια, εδώ μπροστά στο μνημείο των πεσόντων του Αρκαδίου.

Είναι η αναφορά του βρετανού πλοιάρχου του υποβρυχίου VIVID. Το πρωτότυπο της αναφοράς υπάρχει στο Βρετανικό αρχηγείο Ναυτικού.

Σύμφωνα λοιπόν με την αναφορά του πλοιάρχου που λεγόταν Μπάρλεϋ «το υποβρύχιό του ανήκε στο Βρετανικό στόλο της Ανατολικής Μεσογείου. Εκείνη την ημέρα περιπολούσε στο Νοτιοανατολικό Αιγαίο. Το Τάναις απέπλευσε από το λιμάνι του Ηρακλείου το πρωί της 9ης Ιουνίου 1944 στις 8.32 η ώρα, συνοδεία τριών σκαφών. Στις 2.31 μετά το μεσημέρι έγινε αντιληπτό από το υποβρύχιο VIVID. Στις 3.12 το υποβρύχιο είχε πάρει την σωστή θέση σκόπευσης. Η απόσταση μεταξύ του VIVID και του Τάναϊς ήταν 2300-2700 μέτρα. Το στίγμα του ήταν 35ο – 40΄ Βόρειο και 25ο – 11΄ Ανατολικό. Το VIVID εκτόξευσε τέσσερις τορπίλες. Τον στόχο βρήκαν οι δύο από τις τέσσερις. Μετά την βύθιση του Τάναϊς το VIVID καταδύθηκε στα 80 πόδια, (σε βάθος 24 μέτρων). Εκεί, σε κατάσταση κατάδυσης παρέμεινε μέχρι τις 5.30 η ώρα το απόγευμα. Σαράντα πέντε λεπτά μετά τον τορπιλισμό του ακούστηκαν τέσσερις δυνατές εκρήξεις. Ίσως από το πολεμικό υλικό που μετέφερε στα αμπάρια του το πλοίο. Από την βυθομέτρηση που έκανε ο πλοίαρχος του υποβρυχίου Μπάρλεϋ, το Τάναϊς βυθίστηκε σε βάθος 1858 μέτρων. Το πλήρωμα του πλοίου που το αποτελούσαν Έλληνες και Γερμανοί βρέθηκε στη θάλασσα. Τα συνοδευτικά σκάφη περισυνέλεξαν τους ζωντανούς».

Αυτά γράφει ο πλοίαρχος Μπάρλεϋ για την βύθιση του Τάναϊς από το υποβρύχιό του. Οι Βρετανοί εξηγώντας την ενέργειά τους μιλούν για «μεγάλη τραγωδία».

Υπάρχει μια αναφορά στο Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας της χώρας μας με αριθμό 44489/2841/564/7 τον Οκτώβρη του 1946. Μιλά για 50 διασωθέντες, 20 Έλληνες και 30 Γερμανούς όλους άντρες. Δεν αναφέρει καμιά γυναίκα.. Όλοι ήταν μέλη του πληρώματος. Από τους Εβραίους τους Κρήτες και τους Ιταλούς που ήταν κλειδωμένοι στα αμπάρια δεν σώθηκε κανείς.

Για το γεγονός της βύθισης του Τάναϊς υπάρχει και ένα έγγραφο του Κούρτ – Φριτς Φον Γκρέβενιτς υπεύθυνου αξιωματικού αντικατασκοπίας της Γερμανίας προς το υπουργείο Εξωτερικών, με ημερομηνία 28 Ιούνη 1944.

« Σύμφωνα με αναφορά του διοικητή ασφαλείας πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια μεταφοράς όλων των Ελλήνων Εβραίων από την Ελλάδα στις 21 αυτού του μήνα η τελευταία αποστολή. Μ’αυτήν μεταφέρθηκαν στο Ράιχ πάνω από 2000 Εβραίοι, από τους οποίους οι 1900 προέρχονται από την Κέρκυρα. Οι πριν λίγο συγκεντρωθέντες Έλληνες Εβραίοι της Κρήτης περισσότερες εκατοντάδες, χάθηκαν στον δρόμο από την Κρήτη στην Ηπειρωτική Ελλάδα από εχθρική ενέργεια ».

Εεκείνη την σκληρή ώρα του θανάτου μία μορφή αναδύθηκε λες και βγήκε από τους αιώνιους θρύλους και τις παραδόσεις της Κρήτης. Ο Ιωάννης Σκουλάς ή Πετοπούλιος. Εφτά θυγατέρες είχε ο Πετοπούλιος και δυο γιους. Ο ένας του γιος είχε πεθάνει το 1943 και έμεινε μοναχογιός ο Χαραλάμπης. Τον είχαν πιάσει στην τυλιξά στο Μονοδέντρι οι Γερμανοί. Ο Πετοπούλιος έσφιξε την καρδιά του και αποφάσισε να συναντήσει ένα παλιό του συμπολεμιστή του Μικρασιατικού πολέμου, που όμως σ’αυτόν τον τωρινό πόλεμο είχε ντροπιάσει και τον τόπο του και τους αγώνες του. Τον Νίκο Τζουλιά από τον Κρουσώνα, τον πιο στενό συνεργάτη των Γερμανών. Ντροπή ήτανε για τον Πετοπούλιο αυτή η συνάντηση αλλά έδωσε τόπο στην οργή και πήγε να τον βρει. Του πρότεινε στο όνομα της παλιάς τους φιλίας να αφήσει ελεύθερο τον γιο του Χαραλάμπη. Μιας φιλίας που δημιουργήθηκε στο Εσκή Σεχήρ, στο Αφιόν Καραχισάρ, στην Προύσα στα Βουρλά, στους βράχους του Καλέ Γκρότο. Ο Τζουλιάς του αντιπρότεινε ότι, για να αφήσει τον Χαραλάμπη και τους άλλους πέντε Σκουλάδες, έπρεπε να γίνουν δυο πράγματα. Ή να του φέρει το κεφάλι του Παπαγιάννη Σκουλά, που θεωρούσαν κι αυτός και οι Γερμανοί πρωτεργάτη της Αντίστασης, ή να γίνει ο γιος του Χαραλάμπης Γκεσταμπίτης ακολουθώντας την ομάδα του Σούμπερτ.

Τον θάνατο του Παπαγιάννη Σκουλά δεν ήταν η πρώτη φορά που τον είχαν ζητήσει οι Γερμανοί και οι συνεργάτες τους. Όταν είχαν συλλάβει τον Φεβρουάριο του 1944, (που σκοτώθηκε ο Στεφανογιάννης), έντεκα Ανωγειανούς και τους είχαν οδηγήσει σε άγνωστη κατεύθυνση, κάποιοι πλησίασαν μετά από μερικές μέρες σε ένα καφενείο του Ηρακλείου τους προδότες Τζουλιά και Κούβο προτείνοντάς τους να αφήσουν ελεύθερους τους κρατούμενους. Οι προδότες δέχτηκαν με έναν όρο. Να παρουσιαστεί ο Παπαγιάννης στην θέση τους. Αυτό μαρτυρεί το έγγραφο 97/1944, τόμος Α΄, του Αρχείου της Ανεξάρτητης Ομάδος Ανωγείων. Είναι μία επιστολή που έστειλε ο Νίκος Σταυρακάκης στον Χρηστομιχάλη Ξυλούρη με ημερομηνία 6 Μαΐου 1944.

Τα λόγια του Τζουλιά έπεσαν σαν αστροπελέκι στα αυτιά του Πετοπούλιου.

Ο γιος του να γίνει προδότης !

Στύλωσε το βλέμμα του και κοίταξε αγέρωχος τον προδότη. Και του αποκρίθηκε πιάνοντας τον παλμό μιας ολόκληρης Κρήτης. Μιας Κρήτης που η λέξη θυσία παίρνει την κυριολεκτική της σημασία στα χείλια των Κρητικών.

Μιας Κρήτης που πολεμά, μιας Κρήτης που αντιστέκεται, μιας Κρήτης που θυσιάζει τα παιδιά της στο πανανθρώπινο όραμα της Ελευθερίας.

-Έχω εφτά θυγατέρες, του λέει. Να τση μαζώξεις κι αυτές να πάνε όλοι μαζί! Εγώ προδότη γιο δε κάνω !

Και γυρίζει την πλάτη του δίχως να περιμένει απάντηση.

Και χάθηκε ο Χαραλάμπης.

Μαζί με το πλοίο ΤΑΝΑΙΣ.

Και τους άλλους πέντε Σκουλάδες.

Τον Μύρωνα Σκουλά του Γεωργίου.

Τον Χαράλαμπο Σκουλά του Γεωργίου.

Τον Κωνσταντίνο Σκουλά του Ιωάννη.

Τον Σόλωνα Σκουλά του Μιλτιάδη και

τον Βαγγέλη Σκουλά του Κωνσταντίνου.

Εκεί στα ανοιχτά της Σαντορίνης.

Και ήταν μαζί κι ο Βαμβουκάκης Αλέξανδρος από το Γαλένι.

Ο Μανωλούκος Ξυλούρης από το Χαράκι.

Ο Αριστείδης Σαλούστρος από τ’Ανώγεια.

Και οι πέντε Ψιμουλάκηδες από το Πυράθι. Ο Λευτέρης, ο Σταύρος, ο Αριστείδης, ο Μιχάλης, ο Ζαχαρίας.

Ο Κωνσταντίνος Χαιρέτης ή Σουβλής από το Ρουκάνι.

Δυο Καλομοίρηδες, ο Γιάννης κι ο Δημήτρης, από τ’Ανώγεια.

Και ο Γιώργης Σταυρακάκης ή Μπίλιος από τ’Ανώγεια.

Και οι Ξυλούρηδες, ο Ανδρέας και ο Μανόλης από τ’Ανώγεια.

Διακόσια πενήτα από τα παλικάρια της Κρήτης και τριακόσιοι Εβραίοι.

Μεταξύ των Κρητικών, άνδρες λεβέντες, απροσκύνητοι, περήφανοι.

Μεταξύ των Εβραίων, μικρά παιδιά, άρρωστοι, γέροι, γυναίκες.

Κι έμεινε η πίκρα του θανάτου στον Πετοπούλιο.

Και συνάμα η χαρά ότι ο γιος του δεν πέθανε.

Δεν τον σκότωσαν ούτε οι Γερμανοί, ούτε οι Εγγλέζοι, ούτε οι Τζουλιάδες.

Έμεινε ζωντανός.

Ο ίδιος ο Πετοπούλιος τον κράτησε στην ζωή.

Μέσα στην καρδιά του και στην αιώνια μνήμη της Κρήτης.

Κάποιος μπορεί να ρωτήσει: Γιατί;

Κανείς όμως δεν θα δώσει ποτέ μια πειστική απάντηση.

...Αδάμαστο απροσκύνητο της Ρωμιοσύνης κάστρο

που δε σ’ αλλαξοπίστησαν οχθροί ξενοχωρίτες

που δεν σ’ εξαρματώσανε ούτε και σε ντροπιάσαν

που αν ίσως κι εσκλαβώνουσουν πάλι’στεκες ολόρθο

χωρίς να σκύψεις κεφαλή, χωρίς να προσκυνήσεις

δεν άφησες ποτέ σπαθί στη θήκη να σκουριάνει

κι αμίλητο δεν κρέμασες ποτέ σου το τουφέκι

μα πάντα σφιχταγκαλιαστό κι ακοίμητο στον κόρφο

κι εσύ ορθή το πέλαος τριγύρα ν’ αγναντεύεις

Βιγλάτορας, Βαρδιάτορας, Αρχόντισσα κι Αφέντρα ΚΡΗΤΗ!



Πηγή: http://www.patris.gr/articles/63297/